آموزش مبانی کامپیوتر - حافظه ی فقط خواندنی

ROM مخفف کلمات Read Only Memory می‌باشد. حافظه‌ای است که فقط می‌توانیم از آن بخوانیم و نمی‌توانیم بر روی آن بنویسیم. این نوع حافظه غیر قابل تصحیح (non-volatile) است. اطلاعات در طول ساخت در این نوع حافظه برای همیشه ذخیره می‌شود. یک ROM دستورالعمل‌هایی را ذخیره می‌کند که برای شروع راه اندازی رایانه لازم است. این عملیات با نام bootstrap شناخته می‌شود. تراشه‌های ROM نه تنها در رایانه بلکه در دستگاه‌های الکترونیکی دیگری مانند ماشین لباسشویی و مایکروویو هم استفاده می‌شود.

حالا به بحث در مورد انواع مختلف ROM و ویژگی‌های آنها می‌پردازیم.

MROM (Masked ROM)

اولین ROM ها دستگاه‌های سخت‌افزاری بودند که شامل مجموعه‌ای از داده‌ها و دستورالعمل‌های پیش‌برنامه‌ریزی شده بودند. این نوع ROM ها به عنوان masked ROM ها شناخته می‌شوند و قیمت ارزانی دارند.

PROM (Programmable Read Only Memory)

PROM یک نوع حافظهٔ فقط خواندنی (Read Only Memory) است که تنها یکبار توسط کاربر قابل تغییر است. کاربر یک PROM خالی خریداری می‌کند و محتوای مورد نظر را با استفاده از یک برنامهٔ PROM وارد می‌کند. در داخل تراشه PROM، فیوزهای کوچکی وجود دارد که در هنگام برنامه‌نویسی سوخته می‌شوند. این نوع حافظهٔ تنها یکبار قابل برنامه‌نویسی است و قابل پاک‌سازی نیست.

EPROM (Erasable and Programmable Read Only Memory)

EPROM قابل پاک‌سازی با نور فرابنفش و برنامه‌نویسی است. معمولاً با استفاده از یک پاک‌کننده EPROM، این کار انجام می‌شود. در هنگام برنامه‌نویسی، یک بار الکتریکی در منطقهٔ دروازهٔ عایقی گرفتار می‌شود. این بار الکتریکی به مدت بیشتر از 10 سال به دلیل عدم وجود مسیر نشتی حفظ می‌شود. برای پاک‌کردن این بار الکتریکی ، نور فرابنفش از یک پنجرهٔ کوارتزی (درپوش) عبور می‌کند. این تابش نور فرابنفش باعث پراکنده شدن بار الکتریکی می‌شود. در زمان استفادهٔ عادی، درپوش کوارتز با یک استیکر محافظت می‌شود.

EEPROM (Electrically Erasable and Programmable Read Only Memory)

EEPROM (حافظه فقط خواندنی قابل برنامه‌ریزی و پاک‌سازی الکتریکی) به صورت الکتریکی برنامه‌ریزی و پاک‌سازی می‌شود. این حافظه حدود ده هزار بار قابل پاک‌سازی و برنامه‌ریزی مجدد است. هر دو عمل پاک‌سازی و برنامه‌ریزی حدود ۴ تا ۱۰ میلی‌ثانیه طول می‌کشد. در EEPROM، هر محل قابلیت انتخابی برای پاک‌سازی و برنامه‌ریزی دارد. EEPROMها می‌توانند یک بایت در هر بار پاک‌سازی کنند، به جای پاک‌سازی کلیه چیپ. بنابراین، فرایند برنامه‌ریزی مجدد انعطاف‌پذیر اما کند است.

مزایای ROM

مزایای ROM به شرح زیر است −

• باطل نشدنی (Non-volatile) 
• نمی‌توان به طور تصادفی تغییر کرد
• ارزان‌تر از RAMها
• آسان برای آزمایش
• از RAMها قابل اعتمادتر
• استاتیک و نیازی به بازسازی ندارد
• محتویات همیشه شناخته شده و قابل تأیید است